Wees niet misleid door de ´omega-3 oplichting´
19 april 2006
Enkele weken geleden zijn de resultaten onthuld van een onderzoek naar de invloed van omega-3 vetzuren op onder meer hart- en vaatziekten. De resultaten van dit onderzoek waren minder positief dan verwacht, maar vele media deden daar nog een schepje bovenop door het te doen lijken alsof visolie nergens goed voor is. Nu blijkt deze nu al beruchte meta-analyse toch niet helemaal kosher te zijn uitgevoerd.
Onderstaand de reactie van de bekende Britse wetenschapper en auteur Patrick Holford:
In de media is te lezen: “Experts uiten twijfels over omega-3” BBC.. “De voordelen van vis en lijnzaadolie als levenselixer blijken een mythe” the Times.. “De voordelen van omega-3 lijken ´fishy” CBS News.
Dit is het gevolg van een ´systematische review´ van onderzoeken naar omega-3 en zijn effecten op hart- en vaatziekten, kanker en sterfte, gepubliceerd 24 maart jongstleden in de ‘British Medical Journal’. Dit is niet een nieuw onderzoek, maar een onderzoek van onderzoeken. De auteurs concluderen dat omega-3 vetzuren geen duidelijk effect hebben op totale sterfte, gecombineerde cardiovasculaire problemen of kanker.
Het is mijn werk de gehele onderzoekstekst te lezen en te analyseren en al snel wordt duidelijk dat er iets niet klopt.
De hoofdanalyse is van vijftien ´gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken´. Van deze onderzoeken tonen negen voordelen van omega-3 vetzuren, vijf tonen geen verschil en één is negatief. Dat is dus negen vóór en één tegen. De auteur van de ‘negatieve’ studie, Dr Bemelmans van de Universiteit van Groningen in Nederland vraagt zich af hoe zijn studie gebruikt kon worden om dit onderzoek om te draaien van positief naar negatief. En met goede reden. Als je zijn abstract van het onderzoek leest (die gevonden kan worden door te zoeken naar Bemelmans + margarin) is het eerste dat je opvalt dat het geen onderzoek van vis of visolie is, maar een onderzoek van margarine! De auteurs gaven hun proefpersonen een margarine die alfa-linoleenzuur (ALA) – dat is het omega-3 vetzuur uit bijvoorbeeld lijnzaad – of linolzuur (omega-6) bevat en er bleek geen significant verschil te bestaan in het tien-jaar-geprojecteerde risico op hart- en vaatziekten.
Het eerste dat je je realiseert is dat de eerste analyse niet een analyse is van geconcentreerde omega-3 visolie, die EPA en DHA bevat. De vele onderzoeken die voordeel tonen, niet alleen voor die mensen met bestaande hart- en vaatziekten, maar ook ter preventie bij gezonde mensen, gebruikten aanzienlijke hoeveelheden van het vetzuur EPA, dat het meest krachtige omega-3 vetzuur lijkt te zijn voor het hart. Slechts 5% ALA wordt geconverteerd naar EPA dus er is een wereld van verschil tussen het gebruik van een visolie-supplement en het eten van margarine verrijkt met ALA!
Wat verder in het onderzoeksverslag analyseren de auteurs wél alle onderzoeken waar werd gekeken naar van vis afkomstige omega-3 vetzuren. Ze keken naar twaalf onderzoeken, negen hiervan tonen positieve effecten, één toont geen effect en twee tonen een zeer klein negatief effect. Worden deze resultaten echter gecombineerd op de wijze van deze meta-analyse dan komt deze positieve werking niet naar voren als zijnde significant.
Wat ik vooral misleidend vind is dat deze duidelijke afwijking zelfs niet wordt genoemd in het onderzoeksrapport. Het doet mij sterk twijfelen aan de integriteit van de auteurs en het tijdschrift. Laten we er eens even naar kijken vanuit een samenzweringstheorie-oogpunt. Afgelopen week bereikten de verkoopcijfers van medicijnen de 600 miljard dollar. De top tien werd aangevoerd door Lipitor, een statine voor het verlagen van het cholesterol. Het was goed voor 12,9 miljard dollar. De tweede is Plavix, een bloedverdunner (5,9 miljard dollar), op de voet gevolgd door Zocor, ‘s werelds eerste ‘over the counter’ statine (5,3 miljard dollar). Volgende is Norvasc, tegen hoge bloeddruk (5 miljard dollar). Dat is dus bijna 29 miljard dollar voor de vier best lopende hartmedicijnen. De natuurlijke alternatieven voor deze farmaceutische goudmijn zijn omega-3 vetzuren, B-vitaminen voor het verlagen van het homocysteïne-gehalte, niacine speciaal voor het verlagen van het cholesterol, magnesium voor het verlagen van de bloeddruk en alle vitale levensstijl veranderingen zoals beweging. Als je je winst wil maximaliseren is het het waard te investeren in het verminderen van het aanzien van de concurrentie. Het is het waard dit te onthouden wanneer je krantekoppen leest. Dát, en het feit dat slecht nieuws verkoopt.
Als wetenschapper verandert deze review mijn aanbevelingen totaal niet. En ik ben niet de enige. Tom Sanders, voedingsprofessor op King´s College, Londen die vaak wordt gequote als zijnde afkeurend wat betreft suppletie zegt: “Het is teleurstellend dat wanneer de overgrote meerderheid van het bewijs wijst op positieve effecten van omega-3 visolie op het hart, één review zoveel twijfel kan zaaien onder consumenten”. Dr Mike Knapton, van de ´British Heart Foundation´: “Mensen zouden niet moeten stoppen met het innemen van omega-3 vetzuren of het eten van vette vis als gevolg van de resultaten van dit onderzoek”.
Daar ben ik het volledig mee eens. Er is niets in dit onderzoek dat mij doet twijfelen over het aanbevelen van vette vis drie keer per week en/of het gebruik van omega-3 rijke visolie-supplementen dagelijks, niet alleen voor je hart, maar ook voor de hersenen, gewrichten, huid en het immuunsysteem.